(Σ. Γκαρμπούνης)
Επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις
Σε αντίθεση με τις ονοματικές, οι επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις αποτελούν προαιρετικό συμπλήρωμα της κύριας πρότασης γιατί μας δίνουν μια διευκρινιστική πληροφορία που καθιστά το νόημα ακριβέστερο. Οι συμπληρωματικές αυτές πληροφορίες μπορεί να αφορούν τον χρόνο, την αιτία, μια υπόθεση, μια αντίθεση ή παραχώρηση, τον σκοπό ή ένα συμπέρασμα. Δείτε τα παραδείγματα στα νέα ελληνικά:
- Συναντηθήκαμε όταν γύρισε από το σχολείο. (χρόνος)
- Επειδή δεν προπονήθηκα την τελευταία εβδομάδα δεν άντεξα στον αγώνα. (αιτία)
- Θα ήταν ωραία αν φεύγαμε το καλοκαίρι στα νησιά. (υπόθεση)
- Αν και ήξερες ότι θυμώνω με κάτι τέτοια, εσύ συνέχισες. (εναντίωση/αντίθεση)
- Δεν θα προλάβω να είμαι στην ώρα μου ακόμη κι αν έρθει νωρίς το λεωφορείο. (παραχώρηση)
- Δοκίμασα μια νέα συνταγή στις μπάμιες για να αρέσουν σε όλους. (σκοπός)
- Ήταν τόσο κουρασμένη από το ταξίδι ώστε κοιμήθηκε πάνω από 14 ώρες. (συμπέρασμα)
Οι επιρρηματικές προτάσεις στα αρχαία ελληνικά
Εκφέρονται με όλες τις εγκλίσεις ανάλογα με το είδος τους: οριστική, υποτακτική, ευκτική πλαγίου λόγου, δυνητική ευκτική, και δυνητική οριστική. Κάποιες μάλιστα μπορεί να εκφέρονται με απαρέμφατο.
Χαρακτηριστικές ωστόσο είναι οι λέξεις /σύνδεσμοι που εισάγουν τις προτάσεις και λειτουργούν ως εξωτερικοί δείκτες που βοηθούν στην αναγνώριση του είδους.
Στο βιβλίο του συντακτικού σελ. 145.
Σύνδεσμοι/λέξεις εισαγωγής
|
Νέα
Ελληνικά |
Αρχαία Ελληνικά |
||
|
Αιτιολογικές |
επειδή, γιατί, αφού, καθώς κλπ |
Αιτιολογικές |
ὡς, ὅτι, διότι, ἐπεί, ἐπειδή |
|
Χρονικές |
όταν, αφού, προτού, πριν, καθώς, ώσπου
κλπ |
Χρονικές |
ὡς, ὄτε, ὀπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ἡνίκα, πριν, ἀφ’ ὅτου, ἀφ’ οὗ, ἐν ὧ,
μέχρι οὗ κ.α |
|
Τελικές |
για να |
Τελικές |
ἵνα, ὅπως, ὡς |
|
Αποτελεσματικές |
ώστε (να), έτσι που |
Αποτελεσματικές |
ὥστε, ὡς, ἐφ’ ᾦ, ἐφ’ ᾦτε |
|
Υποθετικές |
αν, εάν, εφόσον, άμα |
Υποθετικές |
εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν |
|
Εναντιωματικές |
αν και, παρόλο που, μολονότι, παρότι
κλπ |
Εναντιωματικές |
εἰ καί, ἐάν καί, ἄν καί, ἤν καί |
|
Παραχωρητικές |
ακόμη κι αν, και αν, ακόμη και να |
Παραχωρητικές |
καί εἰ, καί ἐάν, καί ἄν, καί ἤν |
