Διατροφή - Επισιτιστική Κρίση (Κριτήριο Εξέτασης)

 (Συλλογικό. Δόθηκε ως διαγώνισμα τρίωρης προσομοίωσης για τη Γ΄ λυκείου τον Μάρτιο του 2023)

Κείμενο 1

Σε μια περίπτωση οι λόγοι διατροφικής ανασφάλειας μπορεί να σχετίζονται με  φυσικές καταστροφές, πολέμους ή κοινωνικές αναστατώσεις.  Είναι οι συνθήκες που κυρίως προσελκύουν την προσοχή μας. Σε άλλη περίπτωση τα αίτια είναι πολλαπλά. Είναι δύσκολο να διακριθεί ο πρωτεύων παράγοντας.

Η έλλειψη υποδομής για τη διακίνηση και επεξεργασία των τροφίμων είναι βασική για την αδυναμία πρόσβασης όλων των ανθρώπων σε επαρκή και ασφαλή τρόφιμα. Τέτοιες ελλείψεις αφορούν ανεπαρκή δίκτυα συγκοινωνιών και επικοινωνιών, ελλείψεις σε υποδομή λιμένων, αεροδρομίων, αποθηκευτικών και ψυκτικών χώρων. Όλοι έχουμε δει, κατά τις αποστολές βοήθειας σε περιοχές πείνας, συσσωρευμένα τρόφιμα σε λιμάνια, που καταστρέφονται απροστάτευτα, εξαιτίας της αδυναμίας να προωθηθούν στους έχοντες ανάγκη.

Οι πολιτικοί λόγοι αναφέρονται στο γεγονός ότι ο έλεγχος της διακίνησης τροφίμων και η δυνατότητα απαγόρευσης αυτά να φθάσουν σε ορισμένους πληθυσμούς χρησιμοποιείται ως μέσο για την επιβολή πολιτικών επιδιώξεων. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε μεταξύ αντίπαλων χωρών (π.χ. εμπάργκο των ΗΠΑ στο Ιράκ και στην Κούβα) είτε επιβάλλεται σε τμήμα του πληθυσμού, μέσα στην ίδια χώρα, από την κυβέρνησή της, όπως συμβαίνει σε ορισμένες χώρες της Υποσαχαρικής Αφρικής.

Οι κοινωνικοί λόγοι αφορούν πρώτα πρώτα σε διαφορές του βιοτικού επιπέδου και κατανομής του εισοδήματος. Αυτές οι διαφορές ωθούν ορισμένες ομάδες πληθυσμού στην πείνα.

Υπάρχει ελπίδα; Λαμβάνοντας υπόψη και την προβλεπόμενη αύξηση του πληθυσμού της γης, η διατήρηση του σημερινού επιπέδου επάρκειας τροφίμων, φαίνεται εφικτή. Με τα δεδομένα που ισχύουν πάντως ο υποσιτισμός θα εξακολουθήσει να υπάρχει στο προβλεπτό μέλλον κυρίως στην περιφέρεια του πλανήτη. Κι αυτό, εξαιτίας των ελλείψεων σε νερό, υποβάθμισης του περιβάλλοντος και άνισης κατανομής των υποδομών διακίνησης τροφίμων.

Το πρόβλημα δεν επιλύεται με αποσπασματικά μέτρα. Μπορούμε να κουβεντιάσουμε τη μείωση της «σπατάλης» δημητριακών για την παραγωγή κρέατος όμως, αυτό θα είναι σταγόνα στον ωκεανό. Άλλωστε, παράγεται αρκετή τροφή για όλους. Η παραγωγή μπορεί να αυξηθεί κι άλλο. Η διακίνησή της να βελτιωθεί έτσι ώστε, επαρκής, υγιεινή και θρεπτική τροφή να μπορεί να φθάνει σε κάθε κάτοικο αυτού του πλανήτη. 

Απόστολος Τ. Ράντσιος, εφ. Καθημερινή  24.07.2002

 

Κείμενο 2

Επισιτιστική κρίση: ψυχραιμία, υπάρχει λύση!

Φυσικά και υπάρχει κίνδυνος επισιτιστικής[1] κρίσης. Ρωσία και Ουκρανία είναι μεγάλοι παραγωγοί και εξαγωγείς βασικών προϊόντων διατροφής, όπως σιτηρά και φυτικά έλαια. Ο πόλεμος προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στο εμπόριο αυτών των ειδών, όπως και στην αγορά λιπασμάτων, των οποίων η παραγωγή απαιτεί αέριο που βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης κι αυτό οδήγησε σε εκτόξευση των τιμών των τροφίμων. Όλα αυτά σημαίνουν διατροφική ανασφάλεια και επισιτιστική κρίση που απειλεί κυρίως χώρες που ήδη πλήττονταν από έλλειψη τροφίμων. Η Ευρώπη ωστόσο δεν απειλείται από επισιτιστική κρίση, τουλάχιστον όχι ακόμη. Ο φόβος πυροδοτείται από τους κολοσσούς αγροχημικών που συντηρούν προς όφελός τους ένα παράλογο και εντελώς άδικο αγροδιατροφικό σύστημα που επιτρέπει στον μισό πληθυσμό να πεινάει και τον άλλο μισό να πετάει.

Δεν λείπει τροφή από τον πλανήτη. Δεν χρειαζόμαστε περισσότερη γεωργία που παράγει περισσότερη τροφή με λάθος τρόπους και εξαρτάται από ορυκτά καύσιμα, φυτοφάρμακα, λιπάσματα, μεταλλαγμένα (παλιάς ή νέας τεχνολογίας), μονοκαλλιέργειες και εντατικοποίηση.

Δεν μας λείπουν τρόφιμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παράγει μεγάλες ποσότητες από λάθος πράγματα (και με λάθος μεθόδους!). Το 62% των σιτηρών που καλλιεργούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποιείται για ζωοτροφή, το 12% σε βιομηχανίες και βιοκαύσιμα και μόνο το 23% προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση. Άνθρωποι πεινάνε κι εμείς ταΐζουμε ζώα και αυτοκίνητα!

Η λύση βρίσκεται ως συνήθως στη γη, αρκεί να προσεγγίσουμε επειγόντως τον αγροδιατροφικό τομέα αγροοικολογικά. Ο πόλεμος, όπως ακριβώς συνέβη με την πανδημία Covid-19, τονίζει την επείγουσα ανάγκη να ανατρέψουμε το ευάλωτο και μη-ανθεκτικό αγροδιατροφικό μοντέλο και να στραφούμε σε τοπικά, ανθεκτικά και διαφοροποιημένα αγροτικά και διατροφικά συστήματα. Χρειαζόμαστε αγροτικές πολιτικές επείγουσας απεξάρτησης από ορυκτά καύσιμα, χημικά, μεταλλαγμένα και λιπάσματα, μείωση ζωοτροφής, μείωση παραγωγής και κατανάλωσης κρέατος και γαλακτοκομικών.

Έλενα Δανάλη 15 Μαρτίου 2022

 https://www.greenpeace.org/greece/issues/diatrofi/46456/food-crisis-polemos-oukrania-georgia-trofi/

 

Κείμενο 3

Δ. Σολωμός

Ελεύθεροι πολιορκημένοι, Σχεδίασμα Β΄

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·

λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·

στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:

«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τί σ’ έχω γω στο χέρι;

Οπού συ μου ’γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει.»

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά τους λόγους που, σύμφωνα με το κείμενο 1, οδηγούν σε διατροφική ανασφάλεια και επισιτιστική κρίση. (60-70 λέξεις)

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος:

α. τα δύο κείμενα συμφωνούν ότι τα τρόφιμα επαρκούν για τη διατροφή του παγκόσμιου πληθυσμού

β. σύμφωνα με το κείμενο 1 ο υποσιτισμός είναι αναπόφευκτος

γ. τα δύο κείμενα διαφωνούν όσον αφορά τη λύση του προβλήματος

δ. σύμφωνα με το κείμενο 2 η ανεπάρκεια τροφής οφείλεται σε εσφαλμένη ιεράρχηση αναγκών

ε. σύμφωνα με τα δύο κείμενα οι χώρες του αναπτυγμένου κόσμου θα ζήσουν επισιτιστική κρίση.

Μονάδες 10

Β2. α. Στο κείμενο 2 η αρθρογράφος χρησιμοποιεί το α΄ πληθυντικό πρόσωπο. Τι επιδιώκει μ’ αυτή τη γλωσσική επιλογή; (μονάδες 5)

β. «Δεν λείπει τροφή… ζώα και αυτοκίνητα!»: Στο απόσπασμα αυτό του κειμένου 2 το ύφος είναι οξύ και καταγγελτικό. Να εντοπίσετε δύο γλωσσικές επιλογές που το επιβεβαιώνουν εξηγώντας σύντομα τη λειτουργία τους. (μονάδες 10)

Μονάδες 15

Β3. Εξηγήστε σε μια παράγραφο 60 λέξεων περίπου, με ποιο τρόπο συνδέεται στο κείμενο 2 η επιλογή του τίτλου με το περιεχόμενό του.

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Γ

Σε ποιο θέμα του πολέμου εστιάζει ο Σολωμός στο παραπάνω ποίημα; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορά σε τρεις κειμενικούς δείκτες.  Το ποίημα γράφτηκε το 1834. Σε ποιο βαθμό, κατά τη γνώμη σας, μπορεί να είναι επίκαιρο;

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ.  

Σε ομιλία σας στη Βουλή των Εφήβων πραγματεύεστε την αγωνία των νέων ανθρώπων για το πρόβλημα του επισιτισμού και της πείνας τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας. Αξιοποιήστε τα παραπάνω κείμενα και τεκμηριώστε την τοποθέτησή σας επισημαίνοντας φαινόμενα που επιβεβαιώνουν το πρόβλημα καθώς και προτάσεις που κατά τη γνώμη σας μπορούν να οδηγήσουν σε διατροφική ασφάλεια στο μέλλον. (350-400 λέξεις)

Μονάδες 30

---

[1] επισιτισμός: εφοδιασμός με τρόφιμα ενός συνόλου προσώπων