Η σοφία πάει με την ηλικία; Σενάριο διδασκαλίας στην Αντιγόνη του Σοφοκλή

 (Β. Λάλας)

Ταυτότητα σεναρίου 

Τάξη: Β ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Μάθημα/Γνωστικό Αντικείμενο: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ (ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ)

Γ΄ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (από μετάφραση, στιχ. 724-757)

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα:

   Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα είναι σε θέση:

1. Να καταθέσουν την εσωτερική τους αντίδραση από τη συνάντηση με το κείμενο τόσο μέσω της ανάγνωσης-ερμηνείας του όσο και μέσω της κινηματογραφικής του απόδοσης

2. Να αναζητούν ομαδοσυνεργατικά τα «κειμενικά νοήματα» (ήθος ηρώων, συναισθήματα, αξίες…) με βάση το διάλογο-στιχομυθία Κρέοντα-Αίμονα

3. Να αναπτύξουν ενσυναίσθηση και φιλοσοφικό προβληματισμό για καταστάσεις της ανθρώπινης φύσης (όπως ο δογματισμός, η σοφία σε σχέση με την ηλικία…)

4. Να επισημάνουν στοιχεία κοινούς θεματικούς τόπους και  μοτίβα που αναδεικνύουν τη διαχρονικότητα των προβλημάτων και των αξιών σε διαφορετικές κοινωνίες (όπως η τυραννική εξουσία, τα έμφυλα στερεότυπα…)

Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών για την υλοποίηση του σεναρίου:

   Γνώσεις για τον τρόπο άσκησης της τυραννικής εξουσίας αλλά και τα στερεότυπα της εποχής για την ηλικία (νεότητα) και το φύλο, ρόλος διαλόγου-στιχομυθίας στην τραγωδία…

Χρόνος υλοποίησης:

   Μία (1) - Δύο (2) διδακτικές ώρες

Σύντομη περιγραφή σεναρίου:

   Το παρόν σενάριο αποτελεί παράδειγμα  μελέτης –συνεργατικής εν μέρει- αρχαίου λογοτεχνικού κειμένου. Αφορά σε εκπαιδευτικό σενάριο για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας (ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ) σε μαθητές και μαθήτριες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Β ΛΥΚΕΙΟΥ) με δραστηριότητες

Δραστηριότητες που οδηγούν στην ενεργητική εμπλοκή των μαθητών:

   Οι δραστηριότητες σχετίζονται με:

-          Τις διαφορές της λογοτεχνικής ανάγνωσης του μεταφρασμένου αρχαίου ελληνικού κειμένου και της κινηματογραφικής του απόδοσης

-          Το ρόλο του διαλόγου-στιχομυθίας στην αποκάλυψη του ήθους των ηρώων, των συναισθημάτων και των αξιών τους στο συγκεκριμένο χωρίο, αλλά και γενικά στην αρχαία ελληνική τραγωδία

-          Τη σχέση ηλικίας και σοφίας μέσα από τους χαρακτήρες του Κρέοντα και του Αίμονα (π.χ. «Γιατί δεν ακούει ο Κρέοντας το γιο του; Ευθύνεται η ηλικία του ή ο χαρακτήρας του;»)

-          Το δογματικό χαρακτήρα και στάση του Κρέοντα σε σχέση και με τον τυραννικό τρόπο άσκησης της εξουσίας (π.χ. «Γιατί δεν ακούει ο Κρέοντας το γιο του; Ευθύνεται η ηλικία του; Ο χαρακτήρας του; Το τυραννικό του αξίωμα;»)

-          Τα στερεότυπα σε σχέση με το φύλο και την ηλικία, όπως προκύπτουν από τα λόγια του Κρέοντα προς τον Αίμονα και αφορούν τη στάση Αντιγόνης και Αίμονα

-          Και ένα παράδειγμα δημιουργικής δραστηριότητας: «Να συνεχίσετε το διάλογο Κρέοντα-Αίμονα, ώστε στο τέλος να καταφέρετε – παίρνοντας το ρόλο του Αίμονα- ν’ αλλάξετε γνώμη στον Κρέοντα για τη μοίρα της Αντιγόνης

Στο σενάριο θα υπάρχει η δυνατότητα της επιλογής εκ μέρους των μαθητών επιλογής δραστηριοτήτων

Χρησιμοποιούμενα εργαλεία:

-          Σχολικό εγχειρίδιο (Υπάρχει και η δυνατότητα χρήσης του ηλεκτρονικού βιβλίου [Διαδραστικά σχολικά βιβλία (ebooks.edu.gr)]

-          Πύλη ελληνικής γλώσσας (greek-language.gr)[Για τη μετάφραση του αποσπάσματος –εκτός κι αν δοθεί σε φωτοτυπία]

-          Απόσπασμα ταινίας από το youtube (ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΣΟΦΟΚΛΗ)

Αφόρμηση

• Αναφορά στο μαθησιακό περιεχόμενο
• Απόσπασμα κινηματογραφικής ταινίας Σοφοκλέους Αντιγόνη και ανάγνωση του μεταφρασμένου
• κειμένου
• Πρώτες εντυπώσεις και σχολιασμός των μαθητών στην τάξη

Παρουσίαση ερευνητικής εστίασης

• Ενημέρωση μαθητών για τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί
• Δραστηριότητες σε δύο φάσεις, έτσι ώστε να αναζητηθούν αρχικά τα "κειμενικά νοήματα" και να
• γνωρίσουν οι μαθητές το ήθος των δύο ηρώων (Αίμονα και Κρέοντα) μέσα από το διάλογο-στιχομυθία,
• και στη συνέχεια να αναδειχθεί η πρόθεση του τραγικού ποιητή

Επικοινωνία και συνεργασία

• Στην πρώτη φάση οι δραστηριότητες εκπονούνται ατομικά και ακολουθεί συζήτηση στην ολομέλεια
• Στη δεύτερη φάση, αφού οι μαθητές διαμοιραστούν σε ομάδες οι δραστηριότητες εκπονούνται
• ομαδικά
• Δυνατότητα επιλογής εργασιών από τους ίδιους τους μαθητές

Αξιολόγηση

• Σε ατομικό επίπεδο αξιολογείται η συμμετοχή των μαθητών στο διάλογο, οι ερωτήσεις και απαντήσεις
• τους
• Σε ομαδικό επίπεδο αξιολογείται η εργασία της κάθε ομάδας
• Αξιολόγηση τόσο των εργασιών των μαθητών όσο και της συμμετοχής τους στο σχολιασμό και στις παρατηρήσεις  των εργασιών των συμμαθητών τους (σε ατομικό και σε ομαδικό επίπεδο)

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ: Δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για συζήτηση μεταξύ των μελών όλων των ομάδων και τη δημιουργική έκφραση. Θέτω διάφορα ερωτήματα και ζητώ την άποψή τους.

Για παράδειγμα: Επιλογή χωρίων του κειμένου από τους μαθητές και ανάδειξή τους ως προσωπική προτίμηση («ποιο χωρίο του κειμένου σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση και γιατί;»)