Υποκείμενο απαρεμφάτου - ταυτοπροσωπία/ετεροπροσωπία (μικροδιδασκαλία Β΄ μέρος)

 (Σ. Γκαρμπούνης)

Στα παρακάτω παραδείγματα ας προσπαθήσουμε να βρούμε ποιο είναι το υποκείμενο των απαρεμφάτων. Ποιες διαφορές διαπιστώνουμε;

1. Ὁ δε Ἀγησίλαος οὐκ ἔφη δέξασθαι τούς ὅρκους.
2. Ἐκέλευσεν αὐτον παραδοῦναι τάς ναῦς.
3. Οὗτος μαθήσεται μή ἐπιβουλεύειν τοῖς ἀσθενεστέροις.
4. Οὐχ ἡγοῦμαι τήν ἀρετήν εἶναι διδακτόν.
5. Οἱ δε τριάκοντα ἔπεισαν Λύσανδρον φρουρούς παρέχειν.
6. Κῦρος ἐπειρᾶτο κατάγειν τους ἐκπεπτωκότας.
7. Νεώτερος ὤν ἐπεχείρησα λέγειν ἐν τῷ δήμῳ.
8. Περικλῆς ᾑρέθη εἰπεῖν ἐπί τοῖς δημοσίᾳ θαπτομένοις.
9. Ὁ Ἀσσύριος εἰς την χώραν ἐμβαλεῖν ἀγγέλλεται.
10. Δεόμεθα ὑμῶν ἐᾶσαι ἡμᾶς εἰρήνην ποιήσασθαι.
11. Οἱ πρέσβεις ἤγγειλαν οὐ παρέξεσθαι τόν βασιλέα ἀργύριον.

 

Απαρέμφατο: τύπος του ρήματος που δεν μας φανερώνει το πρόσωπο που βρίσκεται πίσω από την πράξη του ρήματος. Κάτι που στις εγκλίσεις είναι ολοφάνερο λόγω των διαφορετικών καταλήξεων.

Άρα:

SOS: Πρέπει πάντοτε να ψάχνω το υποκείμενό του για να ξέρω ποιος βρίσκεται κάθε φορά πίσω από την πράξη που δηλώνει.

 

Δύο είναι οι περιπτώσεις:

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου να είναι το ίδιο, να ταυτίζεται δλδ, με το υποκείμενο του ρήματος. (ταυτοπροσωπία)

Το υποκείμενο του απαρεμφάτου να είναι άλλο από το υποκείμενο του ρήματος και βρίσκεται σε πτώση αιτιατική για να το ξεχωρίζουμε. (ετεροπροσωπία)

Δοκιμή

Ποιο είναι το υποκείμενο του απαρεμφάτου ἄρχειν (εξουσιάζω) στα παρακάτω παραδείγματα; Πού έχουμε ταυτοπροσωπία και πού ετεροπροσωπία;

Λακεδαιμόνιοι νομίζουσιν ἄρχειν τῶν Ἀθηναίων.

Λακεδαιμόνιοι νομίζουσιν τούς Πέρσας ἄρχειν τῶν Ἀθηναίων.

Λακεδαιμόνιοι νομίζουσιν τον Λύσανδρον ἄρχειν τῶν Ἀθηναίων.