Εθελοντική συμμετοχή του σχολείου στη δοκιμασία διαμορφωτικής αξιολόγησης που προτάθηκε από τους συμβούλους εκπαίδευσης των νομών Δράμας, Σερρών, Χαλκιδικής και Λάρισας.
Κείμενο Α΄
Πλαίσιο λειτουργίας σχολικών βιβλιοθηκών
Η Σχολική Βιβλιοθήκη σκοπό
έχει να συμβάλλει ενεργά:
Στην
εξυπηρέτηση και υποστήριξη των εκπαιδευτικών αναγκών της σχολικής κοινότητας.
Στη σχολική κοινότητα περιλαμβάνονται οι μαθητές, το διδακτικό και βοηθητικό
προσωπικό. Η Σχολική Βιβλιοθήκη καλύπτει κατά προτεραιότητα τις ανάγκες των
μαθητών ενώ για το διδακτικό προσωπικό καλύπτει κυρίως τα θέματα που αφορούν
τις διδακτικές δραστηριότητες. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ενίσχυση του
αναλυτικού προγράμματος σπουδών.
Στη
συγκέντρωση, οργάνωση και απόδοση της γνώσης και της πληροφορίας που ενδιαφέρει
τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και δεν αντιβαίνει τον σκοπό λειτουργίας
του σχολείου.
Στην
ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας κατά τέτοιο τρόπο, ώστε το σχολικό
περιβάλλον να διασφαλίζει και να προβάλλει την πνευματική ελευθερία. Παράλληλα,
η Σχολική Βιβλιοθήκη λειτουργεί ως σημείο πρόσβασης στην πληροφορία που
αναζητεί ο μαθητής οικειοθελώς και λειτουργεί σαν εργαστήρι άσκησής του στην
κριτική σκέψη που απαιτεί η σύγχρονη κοινωνία. Καθώς η εκπαιδευτική αποστολή
του σχολείου επιβάλλει την απρόσκοπτη και ελεύθερη αναζήτηση της γνώσης από τον
μαθητή, η Σχολική Βιβλιοθήκη αποτελεί μέσο και ακρογωνιαίο λίθο αυτής της
διαδικασίας.
Στην
αποκωδικοποίηση των πληροφοριών, που σήμερα παρέχονται με καταιγιστικούς
ρυθμούς. Για το σκοπό αυτό κρίνεται αναγκαία η συμβολή των καθηγητών – με τα
απαιτούμενα εφόδια- στον προσανατολισμό και την καθοδήγηση των μαθητών στη
σωστή αξιοποίηση του υλικού της Σχολικής Βιβλιοθήκης. Απαραίτητη προϋπόθεση
είναι η καταρχάς εξοικείωση των ίδιων των καθηγητών με το υλικό, τη λειτουργία
και τους στόχους της Σχολικής Βιβλιοθήκης.
Επιπλέον:
Η Σχολική
Βιβλιοθήκη συνεργάζεται με τους εκπαιδευτικούς ώστε να ενσωματώνονται
εκπαιδευτικές δραστηριότητες που στοχεύουν στο να δώσουν στους μαθητές τη
δυνατότητα να εντοπίζουν, να αξιολογούν κριτικά και να χρησιμοποιούν προς
όφελος της μόρφωσης τους ένα ευρύ φάσμα γνώσεων και ιδεών, διευρύνοντας με τον
τρόπο αυτό τον ορίζοντα της γνώσης και τη δράση του σχολείου.
Η Σχολική
Βιβλιοθήκη υποστηρίζει την προσπάθεια του σχολείου να διαμορφώσει πολίτες που
είναι ενήμεροι, συμμετέχουν στα κοινωνικά δρώμενα και αναπτύσσουν μέσα στο
σχολικό περιβάλλον γνώσεις και δεξιότητες που απαιτεί η σύγχρονη κοινωνία.
Η Σχολική
Βιβλιοθήκη λειτουργεί ως μέσο και εργαλείο εξοικείωσης των μαθητών με τις
διαδικασίες ενεργούς αναζήτησης της γνώσης και της πληροφορίας.
Απόσπασμα από την Υπουργική
Απόφαση «Πλαίσιο Λειτουργίας Σχολικών Βιβλιοθηκών»,
αριθμ. 128800/Γ7/(Ες Φ.11/1240), ΦΕΚ
1784/Β’/2-12-2003.
Κείμενο Β
Οποιοδήποτε εκπαιδευτικό
σύστημα, αν δεν υποστηρίζεται από ένα καλό σύστημα δικτύου βιβλιοθηκών στα
σχολεία, είναι καταδικασμένο να αποτύχει γρηγορότερα και από τις
άλλες εγγενείς αδυναμίες του. Η σχολική βιβλιοθήκη - πρώτιστη και
μέγιστη ανάγκη - δεν είναι μια αόριστη νεφελώδης ιδέα - παραγέμισμα συστήματος,
είναι στήριγμά του. Η σχολική βιβλιοθήκη δεν αρκεί να προβλέπεται,
πρέπει να έχει εμπλακεί οργανικά στις πτυχές του σχολικού προγράμματος
προβλεπόμενου από το όλο εκπαιδευτικό σύστημα.
Η
βιβλιοθήκη είναι εκπαιδευτικός παράγων σε ένα σχολείο εφόσον τηρεί ένα καλά
εκπονημένο πρόγραμμα. Πρέπει να είναι προσιτή στους μαθητές και στο
εκπαιδευτικό προσωπικό. Η απρόσκοπτη χρησιμοποίηση του υλικού της και η
προώθησή του προς τους μαθητές, από το σχολικό πρόγραμμα και από το προσωπικό,
είναι επιβεβλημένη. Η βιβλιοθήκη στο σχολείο υποβοηθεί τον μαθητή και συμβάλλει
στη διεύρυνση των γνώσεών του με τα εξωσχολικά βιβλία που παρέχει
πλουσιοπάροχα. Αποτελεί αντίδοτο στο πειθαναγκαστικό σύστημα ανάγνωσης των
ατελών σχολικών βιβλίων και των φτηνών, πρόστυχων εκδόσεων του περιπτέρου. Ένα
ευφάνταστο, ρεαλιστικό, διαρκώς βελτιούμενο εκπαιδευτικό σύστημα, δημιουργεί
τις προϋποθέσεις λειτουργίας μιας σχολικής βιβλιοθήκης αποβλέποντας στη
μεγαλύτερη αξιοποίησή του.
Η άγνοια ή
η παράλειψη των παραπάνω στοιχειωδών εξηγεί γιατί οι σχολικές - και οι άλλες -
βιβλιοθήκες στην Ελλάδα απουσιάζουν από την πνευματική μας ζωή. Είναι η πρώτη
αρνητική πολιτική του κράτους μας, το οποίο είναι ο υπαίτιος της μη δημιουργίας
μελλοντικών αναγνωστών, δηλαδή πολιτών σκεπτόμενων δημιουργικά, με επιπτώσεις
στη χαλάρωση της εθνικής του υπόστασης και στην αδυναμία αντιμετώπισης
εσωτερικών και εξωτερικών κινδύνων. Το επιτυχημένο εκπαιδευτικό σύστημα ευνοεί
το σχηματισμό κρίσης και κοινής γνώμης. Οι βιβλιοθήκες συμβάλλουν. Οι σχολικές
είναι η αρχή.
Από την παρουσίαση του βιβλίου του Κυριάκου
Ντελόπουλου,
Για τις σχολικές βιβλιοθήκες: 4+3 κείμενα από βιβλιοθηκονομική άποψη, Αθήνα:
Gutenberg, 2005.
Κείμενο Γ΄
Ζω σε έναν χώρο γεμάτο βιβλία,
δίσκους, φωτογραφίες, μαγνητοταινίες, βιντεοκασέτες και προγράμματα
υπολογιστών. Ουσιαστικά ζω μέσα στον «Κόσμο 3» του Karl Popper.[1]
Δηλαδή τον κόσμο που περιέχει όλα τα πνευματικά δημιουργήματα του ανθρώπου: από
τα έργα τέχνης μέχρι τις επιστημονικές θεωρίες.
Όσο
περνάνε τα χρόνια περιχαρακώνομαι μέσα σε αυτό τον κόσμο - τόσο που ξεχνάω τον
άλλο, τον εξωτερικό. Εδώ υπάρχουν τα πάντα, ακόμα και η ζωή και μάλιστα σε
συμπυκνωμένη μορφή. Θα μου πείτε ότι είναι μία virtual reality (εικονική
πραγματικότητα, όρος των υπολογιστών). Δεν θα με πείσετε ότι είναι λιγότερο
πραγματική από την «πραγματική».
Καμιά φορά
συλλογίζομαι την τύχη των συλλογών μου μετά από μένα. Σκέπτομαι πως αυτές οι
επιλογές είναι εγώ - είναι η μνήμη μου και η ιστορία της εξέλιξης μου. Ένα-ένα
βιβλίο που αγόραζα και διάβαζα γινόταν κομμάτι του εαυτού μου. Το ίδιο και κάθε
δίσκος μουσικής ή κάθε πρόγραμμα υπολογιστή (και αυτά βιβλία είναι...). Οι
συλλογές μου είναι η ορατή εικόνα του εσωτερικού μου χώρου.
Είναι
βέβαια και η μεγαλύτερη επένδυση που στη ζωή μου. Από παιδί εκμεταλλευόμουν τη
σπάνια γενναιοδωρία του πατέρα μου («Έχεις λεφτά για το τρόλεϊ; Πάρε ένα χιλιάρικο!»
Το τρόλεϊ, τότε, κόστιζε μία και πενήντα...). Όλα τα χρήματα, ακόμα και το
χαρτζιλίκι για το κουλούρι του σχολείου, μετατρέπονταν σε βιβλία. Φοιτητής το
ίδιο - μάζευα. Αργότερα, όταν υπήρχε άνεση, έπρεπε να συγκρατώ τον εαυτό μου να
μην αγοράζει περισσότερα από όσα θα μπορούσε να διαβάσει. (Δεν το πέτυχα πάντα.
Ενώ νέος διάβαζα πιο πολλά βιβλία από όσα αποκτούσα - τα άλλα ήταν από
βιβλιοθήκες ή δανεικά - τώρα, δυστυχώς, συμβαίνει το αντίστροφο.)
Πώς
άρχισαν όλα αυτά; Βιβλία είχα από τα παιδικά μου χρόνια αρκετά - όχι όμως
«βιβλιοθήκη». Δεν έλειπε μόνο το έπιπλο, αλλά και η σύλληψη μιας οργανωμένης
συλλογής βιβλίων. Νομίζω πως η ιδέα να κάνω τη δική μου πρέπει να δημιουργήθηκε
από την επαφή μου με τις βιβλιοθήκες του κυρίου Vivier και του Κολεγίου. Ήταν
οι πρώτες που γνώρισα.
Νίκος Δήμου, Οι δρόμοι μου. Μιχαήλ Βόδα, Ρήνου, Γαλήνης, Παράσχου.
Αθήνα: Πατάκης, 2015, σ. 120-121.
Θέμα Α
Α1. Να αποδώσετε
συνοπτικά τον σκοπό που επιτελεί η Σχολική Βιβλιοθήκη, σύμφωνα με το Κείμενο
Α χωρίς αναφορά στα επιπλέον στοιχεία της λειτουργίας της (60 λέξεις).
Μονάδες
20
Θέμα Β
Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον
αριθμό της Στήλης Α το γράμμα
από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί
στην ορθή απάντηση, με βάση το περιεχόμενο του Κειμένου Β (χωρίς
αναφορά σε χωρία του κειμένου):
Μονάδες
15
|
Στήλη Α |
Στήλη Β |
|
1. Ποιος είναι ο ρόλος της σχολικής
βιβλιοθήκης σύμφωνα με το κείμενο; |
α. Να αποτελεί συμπληρωματικό στοιχείο του
εκπαιδευτικού συστήματος. β. Να λειτουργεί ως οργανικό μέρος του
εκπαιδευτικού προγράμματος. γ. Να
παρέχει μόνο ψυχαγωγικό υλικό στους μαθητές. δ. Να λειτουργεί ανεξάρτητα από το σχολικό
πρόγραμμα και το προσωπικό. |
|
2. Πότε η βιβλιοθήκη θεωρείται
εκπαιδευτικός παράγοντας σε ένα σχολείο; |
α. Όταν διαθέτει καλά εκπονημένο πρόγραμμα
και είναι προσιτή σε μαθητές και εκπαιδευτικούς. β. Όταν περιλαμβάνει πλήθος βιβλίων χωρίς
απαραίτητα να ακολουθεί πρόγραμμα. γ. Όταν χρησιμοποιείται μόνο από το
προσωπικό για διδακτικούς σκοπούς. δ. Όταν περιορίζεται στη διάθεση των
σχολικών εγχειριδίων. |
|
3. Ποιο είναι το κύριο όφελος του μαθητή
από τη σχολική βιβλιοθήκη; |
α. Ενισχύεται η δημιουργική του σκέψη μέσω
πρόσβασης σε εξωσχολικά βιβλία. β. Μαθαίνει να αποστηθίζει καλύτερα το
σχολικό του βιβλίο. γ. Περιορίζει την ανάγκη συμμετοχής του
στο μάθημα. δ. Αποφεύγει εντελώς την επαφή με τις
απαιτήσεις του σχολείου. |
|
4. Ποιος θεωρείται υπεύθυνος για την
απουσία βιβλιοθηκών από την πνευματική ζωή της χώρας; |
α. Οι μαθητές που δεν ενδιαφέρονται για
την ανάγνωση. β. Οι εκδότες που δεν προσφέρουν ποιοτικά
βιβλία. γ. Οι εκπαιδευτικοί που δεν ενσωματώνουν
τη βιβλιοθήκη στο μάθημα. δ. Το κράτος λόγω της πολιτικής του
απέναντι στις βιβλιοθήκες. |
|
5.
Ποια είναι η συνέπεια της έλλειψης σχολικών βιβλιοθηκών, σύμφωνα με το
κείμενο; |
α. Η πνευματική υπεροχή των μαθητών έναντι
των άλλων χωρών. β. Η ενίσχυση της εθνικής συνοχής και της
δημιουργικής σκέψης. γ. Η χαλάρωση της εθνικής υπόστασης και η
αδυναμία αντιμετώπισης κινδύνων. δ. Η αύξηση του ενδιαφέροντος για
εξωσχολικές δραστηριότητες. |
Β2.α. Εκτός από τον σκοπό, το Κείμενο Α περιγράφει τις
ενέργειες με τις οποίες λειτουργεί η Σχολική Βιβλιοθήκη. Με ποιες γλωσσικές
επιλογές δηλώνονται αυτές οι ενέργειες; (μονάδες 4).
Β2.β. Ποια
νομίζετε ότι είναι η πρόθεση του συντάκτη του Κειμένου Β΄ στην τρίτη -
τελευταία παράγραφο; Πώς ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να την αναπτύξει,
υπηρετεί την πρόθεση αυτή; (μονάδες 6)
Μονάδες 10
Β3. Με τα δεύτερα συνθετικά των παρακάτω
λέξεων από το Κείμενο Β΄ να φτιάξετε μια καινούρια λέξη (απλή ή σύνθετη)
και να τη χρησιμοποιήσετε σύμφωνα με τη σημασία της σε μια φράση: α)
καταδικασμένο, β) αποτύχει, γ) εγγενείς, δ) βιβλιοθήκη, ε) προβλέπεται.
Μονάδες 10
Θέμα Γ
Γ1. Να περιγράψετε
τη σχέση του συγγραφέα με τα βιβλία, όπως παρουσιάζεται στο Κείμενο
Γ΄, με αναφορές σε τρεις κειμενικούς δείκτες. Να σχολιάσετε το σημείο του κειμένου
που θεωρείτε πιο ενδιαφέρον με βάση τη δική σας σχέση με τα βιβλία.
Μονάδες
15
Θέμα Δ
Δ1. Σε εκδήλωση του σχολείου σας με σκοπό τον εμπλουτισμό της σχολικής βιβλιοθήκης με νέους τίτλους βιβλίων συντάσσετε μία ομιλία που απευθύνεται σε διάφορους φορείς της περιοχής σας. Στην ομιλία σας (350-400 λέξεις): α) τονίζετε τη σημασία της σχολικής βιβλιοθήκης και β) αναφέρετε προτάσεις για να ενταχθεί αυτή στην καθημερινή εκπαιδευτική λειτουργία του σχολείου σας. Μπορείτε να αντλήσετε δημιουργικά υλικό από τα τρία κείμενα.
Μονάδες 30
Καλή σας Επιτυχία!
[1] Karl Popper (1902-1994). ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους της επιστήμης του 20ού αιώνα. Οι «τρεις κόσμοι» του Πόπερ είναι ένας τρόπος για να βλέπει κανείς τη ζωή. Κόσμος 1: Ο φυσικός κόσμος, δηλαδή τα υλικά αντικείμενα, η ύλη και η ενέργεια. Κόσμος 2: Ο κόσμος των υποκειμενικών νοητικών εμπειριών, όπως σκέψεις, συναισθήματα και συνειδήσεις. Κόσμος 3: Ο κόσμος των αντικειμενικών προϊόντων του νου, όπως οι επιστημονικές θεωρίες, τα μαθηματικά, οι νόμοι, οι μύθοι, οι ιστορίες, η τέχνη και οι θεσμοί.
